در دورانی که بحران‌های زیست‌محیطی با سرعت و شدت در حال گسترش‌اند، گروهی از پژوهشگران بین‌المللی با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) مقاله‌ای در نشریه Nature منتشر کرده‌اند که افقی تازه و امیدوارکننده پیش‌روی ما می‌گذارد. آن‌ها به‌جای پرداختن صرف به تهدیدها و نابسامانی‌ها، چارچوبی جهانی معرفی می‌کنند که هدفش سنجش همزیستی سازنده بین انسان و طبیعت است؛ مفهومی که در قالب شاخصی جدید به نام «شاخص رابطه با طبیعت» (Nature Relationship Index - NRI) مطرح شده است.

این شاخص قرار است در کنار شاخص شناخته‌شده توسعه انسانی (HDI) قرار گیرد تا تعریف ما از پیشرفت را کامل‌تر و جامع‌تر کند. برخلاف شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص داخلی (GDP) که صرفاً بر رشد اقتصادی تمرکز دارند، NRI به این می‌پردازد که کشورها تا چه حد در تعامل مثبت با طبیعت عمل می‌کنند؛ شامل حفاظت از اکوسیستم‌ها، استفاده مسئولانه از منابع طبیعی، فراهم‌کردن دسترسی برابر به طبیعت برای همه اقشار جامعه و نیز تلاش برای بازسازی و احیای محیط‌زیست. کشورهایی که در این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری کنند و عملکرد مناسبی داشته باشند، شاهد ارتقای جایگاه خود در این شاخص خواهند بود. این رویکرد به‌جای ثبت صرفِ روندهای منفی، بر تقویت و تشویق اقدامات مثبت تمرکز دارد.

از نگاه نویسندگان مقاله، این تغییر در نحوه سنجش پیشرفت، ضرورتی است اجتناب‌ناپذیر برای پاسخ‌گویی مؤثر به بحران‌های قرن بیست‌ویکم. پدرو کنسیساو، مدیر دفتر گزارش توسعه انسانی سازمان ملل، معتقد است که توسعه انسانی باید فراتر از شاخص‌های صرفاً اقتصادی و آموزشی برود و کیفیت رابطه ما با طبیعت را نیز دربر بگیرد.

پروفسور ارل الیس، نویسنده اصلی مقاله، تأکید می‌کند که باید از تکرار روایت‌های تلخ و هشداردهنده عبور کرد و به سمت داستان‌هایی رفت که الهام‌بخش باشند و نشان دهند جوامع انسانی توان ساختن آینده‌ای بهتر را دارند، آینده‌ای که در آن انسان و سایر گونه‌های زیستی در کنار هم رشد و شکوفا می‌شوند.

در این مقاله همچنین بر اهمیت مفاهیمی مانند هوای پاک، فضاهای سبز در دسترس همگان، تنوع زیستی پویا و حس پیوند با طبیعت به‌عنوان انگیزه‌هایی مشترک برای اقدام جهانی تأکید شده است. به باور یدوویندر مالی، مدیر مرکز لورهولم در دانشگاه آکسفورد، بحران‌های زیست‌محیطی امروز، تنها یک هشدار نیستند؛ بلکه فرصتی‌اند برای بازنگری اساسی در شیوه تعامل انسان با جهان طبیعی.

پیام این مقاله روشن و صریح است: آینده‌ای که در آن انسان و طبیعت بتوانند در کنار هم رشد کنند، هم امکان‌پذیر است و هم ضروری و مسئولیت ساختن آن، از امروز بر دوش ماست

برای مطالعه مقاله اصلی که در وب‌سایت «نیچر» منشر شده است اینجا کلیک کنید.