در دنیای امروز پارک‌ها، نقش مؤثری در گسترش تعاملات اجتماعی شهروندان ایفا می‌کنند و احداث و نگهداری آن‌ها از سوی مدیران شهری، همواره مورد توجه قرار گرفته است. این امر، موجب شده است که طی سالیان متمادی، نگاه پژوهشگران به منظور انجام پژوهش‌های متفاوت، به این حوزه جلب شود. مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز نیز بر اساس رسالت خود، در این راستا و در جهت حمایت از پژوهشگران گام‌های اثربخش برداشته است. یکی از این طرح‌های پژوهشی، طرح «تحلیل بازدهی اجتماعی پارک‌های شهر تبریز با رویکرد داده‌بنیاد» است که بر اساس یافته‌های این طرح، شهرداری تبریز می‌تواند مسیر توسعه فضای سبز را بر اساس نظرات جامعه هدف (شهروندان) تنظیم کند و در جهت توسعه فضاهای سبز جدید یا افزایش کیفیت فضاهای موجود، گام بردارد.

این موضوع، در جلسه شماره 158 کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز در دستور کار قرار گرفت و در تاریخ بیست‌ودوم آذر 1404 روز شنبه ساعت 8:30 صبح برای حاضرین در جلسه، ارائه شد.

احد صادقی، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز با بیان اینکه نیاز به انجام این امر احساس می‌شد، اظهار کرد: از این منظر که پارک‌های احداث شده بعد از سپری شدن مدت زمانی، به چالشی اجتماعی در محلات تبدیل می‌شوند که در نهایت، نارضایتی اهالی ساکن آن محله را به دنبال دارد. بدین منظور باید در پارک‌ها، رویکردهای فرهنگی و اجتماعی اعمال شوند تا امکان افزایش حضور خانواده‌ها در محلات فراهم شود.

روح‌الله رشیدی، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز با بیان اینکه این مرکز بر اساس اساسنامه، مکلف است در راستای بهبود سیاست‌گذاریِ شورای شهر به عنوان بازوی کمکی عمل کند، اظهار کرد: این مرکز، نقش قابل توجهی در جهت گزارش وضع موجود شهر و به‌ویژه در خصوص احداث و نگهداری زیرساخت‌هایی که به طور مستقیم با شهرداری تبریز در ارتباط است، ایفا می‌کند.

وی افزود: پارک‌ها به عنوان یکی از دارایی‌های ارزشمند شهری و فضاهای عمومی شناخته می‌شوند و جزو معدود محل‌هایی هستند که هنوز به رسمیت شناخته نشده‌اند. باتوجه به اینکه نوع نگاه به پارک‌ها رفته‌رفته تغییر یافته‌ است، مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز بر آن شد تا وضعیت ۲۸۴ پارک رسمی شهر تبریز را مورد ارزیابی قرار دهد. در واقع، مقرر شد نگاه متفاوتی به وضعیت پارک‌ها وجود داشته باشد.

رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز با اشاره به اینکه مرکز با ایجاد واحد مدیریت داده‌کاوی و سنجش افکار به دنبال استفاده از داده‌های امن و قابل اعتماد است، عنوان کرد: بر این اساس، با انجام اقدامات مرتبط، واحد مدیریت داده‌کاوی و تحلیل داده در ساختار مرکز ایجاد شده است.

در ادامه حمید عباسی شکوهی، مدیر واحد داده‌کاوی و سنجش افکار مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز در تشریح نتایج این طرح اظهار کرد: اگر اقدامات جدیدی در حوزه پارک‌های رسمی شهر تبریز انجام شود، می‌توان آن‌ها را در کنار نتایج این طرح قرار داد و به صورت دقیق، در پار‌ک‌ها مداخله کرد. همچنین اکنون پارک‌ها، تنها نقش اکولوژیکی ایفا نمی‌کنند و می‌توانند به عنوان فضای عمومی در تعاملات اجتماعی شهروندان و آموزش‌های شهروندی مورد استفاده قرار گیرند. در این طرح، شاخص ترکیبی «بازدهی اجتماعی» به عنوان متغیر وابسته، از مجموع حضور چهار گروه حضور سالمندان، مردان، زنان و کودکان در روزهای عادی و تعطیل و در ساعات صبح، ظهر، عصر و شب محاسبه شده است.

وی افزود: در این طرح، نُه بخش از فهرست ارزیابیِ پارک‌های سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری تبریز مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل مولفه‌های مبلمان و عناصر پارکی، فضای سبز پارک، امنیت، خدمات پارک، مدیریت و نیروی انسانی پارک، بهداشت و سلامت محیط پارک، دسترسی فیزیکی، مناسب‌سازی، ایمنی فیزیکی و وضعیت فرهنگی و اجتماعی پارک‌ها است.

مدیر داده‌کاوی و سنجش افکار مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز در خصوص روش انجام این طرح تشریح کرد: رویکرد روش انجام این طرح، داده‌بنیاد بوده و نوع مطالعه کمی، پیمایشی-تحلیلی با استفاده از ابزار هوش مصنوعی و جامعه آماری شامل ۲۸۴ پارک رسمی شهر تبریز (به‌جز شاهگلی) است.

عباسی شکوهی در تشریح نتایج طرح انجام شده عنوان کرد: مطابق نتایج کسب شده، شهروندان به ترتیب به سه متغیر بهداشت پارک‌ها، دسترسی فیزیکی به پارک‌ها و کیفیت مبلمان حساس هستند. همچنین تحلیل داده‌ها، نشان داده است که پارک‌های تبریز در سه خوشه متمایز قرار می‌گیرند؛ خوشه صفر (پارک‌های کم‌بازده)؛ بر این اساس ۸۷ پارک در وضعیت بحرانی قرار دارد، خوشه یک (پارک‌های متوسط)؛ بر این اساس ۱۲۴ پارک در وضعیت معمولی و قابل ارتقاء قرار دارد و خوشه دو (پارک‌های الگو)؛ شامل ۷۳ پارک بوده و از وضعیت مطلوب و ممتاز برخوردار هستند.

وی در خصوص ارائه پیشنهادهای سیاستی در مورد هر یک از این خوشه‌ها خاطرنشان کرد: پیشنهادهایی برای خوشه صفر نظیر تأمین روشنایی و رفع نقاط کور امنیتی، بهبود اساسی بهداشت و نظافت، نصب مبلمان پایه استاندارد و تخصیص بودجه اضطراری در برنامه‌های سالانه با راهبرد احیای فوری و نجات پارک، برای خوشه یک، مداخلات هدفمند، بهبود دسترسی فیزیکی و برگزاری رویدادهای اجتماعی کوچک برای فعال‌سازی پارک با راهبرد ارتقای کم‌هزینه و پربازده و برای خوشه دو، جلوگیری از فرسودگی و حفظ کیفیت موجود، تبدیل پارک به «مرکز رویداد» و تقویت مشارکت مردمی با راهبرد تثبیت هویت و توسعه اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد.

مدیر داده‌کاوی و سنجش افکار مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز تأکید کرد: اکنون بر اساس این داده‌ها، می‌توان اقداماتی در مناطق دهگانه شهرداری تبریز انجام داد و همچنین، باتوجه به وجود انبوهِ داده‌هایی که در اختیار شهرداری تبریز است، پیشنهاد می‌شود که هوش مصنوعیِ اختصاصی برای شهر تبریز تولید شود تا تمامی داده‌ها، در یک پایگاه داده مستقل سامان یابند. همچنین نتایج این تحلیل در قالب مقاله علمی-پژوهشی به منظور استفاده عموم، منتشر خواهد شد.

عباسی شکوهی ابراز امیدواری کرد: با بهره‌گیری از ظرفیت موجود در مرکز، بتوان داده‌های خامِ دریافتی از سوی شورای شهر و شهرداری تبریز را به کمک داده‌کاوی، تحلیل کرد و استفاده از ظرفیت داده‌های مردمی برای مدیربت شهر مورد توجه قرار گیرد؛ در این راستا مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز اقداماتی برای بازطراحی سامانه «تبریز سَنین» انجام داده است که در آینده نزدیک به‌کارگیری خواهد شد.

این طرح، مورد استقبال اعضای این کمیسیون متشکل از احد صادقی، رئیس کمیسیون، روح‌الله رشیدی، نایب رئیس کمیسیون و محمد حسن اسوتچی دبیر کمیسیون فرهنگی و اجتماعی، احمد رحمانی، رئیس هیئت مدیره خانه فعالین محیط زیست استان آذربایجان شرقی و کارشناسان کمیسیون قرار گرفت و همچنین، تأکید شد که ردپای این طرح در برنامه پنج‌ساله و بودجه‌ریزی سالانه شهرداری تبریز مورد توجه قرار گیرد.

«تحلیل بازدهی اجتماعی پارک‌های شهر تبریز با رویکرد داده‌بنیاد»، با هدف تحلیل داده‌های 284 پارک شهر تبریز توسط حمید عباسی شکوهی و برگرفته از نتایج طرح پژوهشی با همین عنوان است که توسط پژوهشگران آقای ابراهیم عباسی و خانم مینا محسن‌زاده در مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی کلان‌شهر تبریز انجام شده است.